Spotkanie Erudytów 9.03.

9 marca miało miejsce kolejne spotkanie Klubu Gimnastyki Umysłu Erudyta.

Na początek, zgodnie z planem spotkania, uczestnicy rozmawiali o tym, co u nich słychać.

Nim się obejrzeliśmy, wybiła 11.00, zatem przyszła pora na naszą krzyżówkową rozgrzewkę. Przygotowane materiały systematycznie rozwiązaliśmy, a jedyny kłopot sprawiła nam „jolka wiązana” i jej specyfika.

 

W dalszej części przeszliśmy do prelekcji, w ramach których omówiliśmy szerzej kilka marcowych dat.

Na początek przybliżono nam pierwszy dzień wiosny, który kojarzymy z dniem 21.03. Jednak, jak się okazuje, nie jest to jedyna data rozpoczęcia wiosny, jako że możemy mówić o:

- kalendarzowym [początku wiosny] – ma niezmienny termin 21.03. i towarzyszą mu m.in. Dzień Wagarowicza, topienie Marzanny czy gaik.

- astronomicznym [początku wiosny] – jest to data ruchoma, wyznacza ją równonoc wiosenna; w tym roku wiosna rozpoczęła się 20.03. o 22.25.

- meteorologicznym [początku wiosny] – ma stały termin, równo 20 dni przed datą kalendarzowego rozpoczęcia, tj. 1.03.

- fenologicznym [początku wiosny] – termin jest ruchomy, rozpoczyna się z pojawieniem się zieleni i pierwszych kwiatów; nie ma związku z temperaturami.

- termicznym [początku wiosny] – data również ruchoma; o termicznym początku wiosny możemy mówić, kiedy przez minimum 5 kolejnych dni i nocy temperatura utrzymuje się powyżej 5 st. Celsjusza.

Następnie przypomnieliśmy sobie, że w ostatni weekend marca (w tym roku w nocy 25/26.03.) zmieniamy czas na letni, a to oznacza zmianę z 2:00 na 3:00, czyli przesuwamy wskazówki o pełną godzinę do przodu.

 

Później omówiliśmy przypadający 14.03. Dzień Liczby Pi, czyli święto obchodzone corocznie, głównie w amerykańskich kręgach akademickich i szkolnych (lokalnie w Polsce). Pierwsze obchody tego dnia miały miejsce w 1988 roku w muzeum nauki Exploratorium w San Francisco, z inicjatywy Larry’ego Shawa. W języku angielskim słowa „pi” oraz „pie” (ciasto, placek) mają taką samą wymowę, a placki często są okrągłe. Z tego powodu w Dniu Liczby Pi podawanymi daniami są pizza pie (placki pizzy), apple pie i inne podobne ciasta. Ze względu na inny sposób zapisu daty w Europie, święto to nie jest zbytnio popularne na tym kontynencie. Za to 22 lipca obchodzony jest Dzień Aproksymacji π, według sposobu zapisu daty 22/7≈3,1428. Symbol π natomiast wprowadził walijski matematyk i pisarz William Jones w monografii „Synopsis Palmariorum Matheseos” w 1706. π jest pierwszą literą greckiego słowa „perimetron”, czyli obwód. Jedną z ciekawostek dotyczących liczby π jest fakt, iż w jej rozszerzeniu „po przecinku” możemy w jakimś momencie znaleźć KAŻDĄ datę urodzenia.

 

Kolejną datą, jaką „wzięliśmy na tapetę” był 8.03., czyli Międzynarodowy Dzień Kobiet. Poznaliśmy historię tej daty: to coroczne święto obchodzone jest od 1910 roku, choć pierwszy dzień kobiet obchodzony był 28 lutego 1909, zgodnie z sugestią sufrażystki Theresy Malkiel; ustanowione przez Socjalistyczną Partię Ameryki po zamieszkach i strajkach w Nowym Jorku. W sierpniu 1910 roku zorganizowano Międzynarodową Socjalistyczną Konferencję Kobiet przed posiedzeniem generalnym Drugiej Międzynarodówki Socjalistycznej w Kopenhadze, w Danii. Niemieckie delegatki Clara Zetkin, Käte Duncker, Paula Thiede i inne, zainspirowane częściowo przez amerykańskie socjalistki, zaproponowały ustanowienie corocznego "Dnia Kobiet". Miał on służyć krzewieniu idei praw kobiet oraz budowaniu społecznego wsparcia dla powszechnych praw wyborczych dla kobiet. W konferencji udział wzięło ponad 100 uczestniczek z 17 krajów. Ustanowienie Dnia Kobiet zostało przyjęte w drodze anonimowego głosowania, bez ustalania dokładnej daty jego obchodów. 19 marca 1911 roku po raz pierwszy Międzynarodowy Dzień Kobiet obchodzono w Austrii, Danii, Niemczech i Szwajcarii. Domagano się prawa kobiet do głosowania i obejmowania stanowisk publicznych, praw kobiet do pracy i szkoleń zawodowych oraz zaprzestania dyskryminacji w miejscu pracy. 25 marca tego roku wiele robotnic zginęło w pożarze fabryki Triangle Shirtwaist. W latach 1913 i 1914 podczas Międzynarodowego Dnia Kobiet odbyły się demonstracje antywojenne.

W tym czasie święto było obchodzone po raz pierwszy w Rosji. Wiece odbywały się tam w ostatnią niedzielę lutego wg kalendarza juliańskiego. W czwartek 8 marca 1917 (23 lutego 1917 roku wg kalendarza juliańskiego) kobiety w Rosji zorganizowały strajki i protesty pod hasłem „chleb i pokój”, rozpoczynając rewolucję lutową. Cztery dni później abdykował car, a rząd tymczasowy przyznał kobietom prawa wyborcze. Współcześnie Międzynarodowy Dzień Kobiet był powodem stosowania przemocy w Teheranie. 4 marca 2007 roku irańska policja pobiła sto osób planujących zgromadzenie.

W Polsce Dzień Kobiet został skreślony z kalendarza świąt państwowych w 1993 roku. Co ciekawe, na czele rządu stała wówczas po raz pierwszy w historii Polski kobieta - Hanna Suchocka.

Przy okazji tego tematu poznaliśmy historię zwrotów, jakimi określa się i określano „płeć piękną”:

            - „kobieta” było kiedyś słowem obelżywym; dopiero od XVIII wieku zaczęto go używać w dzisiejszym znaczeniu.

            - „niewiasta” w XVI wieku oznaczało „mężatkę”, wcześniej zaś „synową”; słowo mogło też kojarzyć się negatywnie, gdyż domniemywa się, iż pochodzi od rosyjskiego słowa znaczącego „ktoś obcy”.

            - „białogłowa” lub potocznie „białka” to archaizm, odnosi się do białej zasłony-welonu, którą kobiety w średniowieczu zakrywały głowy i twarze.

            - „podwika” pochodzi od rodzaju żeńskiego nakrycia głowy; określenie stosowane do XIX wieku, podobnie jak „białogłowa” na ogólne określenie kobiety.

            - „dama” to słowo pochodzenia francuskiego, wprowadzone do polszczyzny w XVI w.

            - „dziewka” niegdyś znaczyło to samo co „dziewczyna” lub „córka”; spośród wszystkich dawniejszych określeń ma najwięcej zdrobnień.

            - „kochanka” znaczyło kiedyś „ulubienica”, w XIX w również „wybranka serca”.

            - „dama kameliowa” – określenie pochodzące z powieści społeczno-obyczajowej o takim tytule, autorstwa Aleksandra Dumasa (syna) napisanej i wydanej po raz pierwszy w 1848 (polskie tłumaczenie w 1870); oznaczało „kobietę z półświatka”, kurtyzanę.

            - „pani” – określenie do niedawna o zabarwieniu klasowym, określające przynależność do „szlachty” lub „inteligencji”.

            - słowo „dyrektorka” w XIX w. mogłoby zaskoczyć, jako że feminatywy zostały wprowadzone do polszczyzny stosunkowo niedawno.

 

Na zakończenie, pokrzepieni wiedzą ustaliliśmy kolejny termin spotkania na 24 marca.

Zainteresowanych zapraszamy do Czytelni „Fabryka Kreatywności” o godz. 10.30.