- Szczegóły
- Opublikowano: 14 kwiecień 2025
27 marca odbyło się kolejne spotkanie Klubu Gimnastyki Umysłu Erudyta.Na początek obecni ze swadą opowiadali o swoich mniejszych i większych podróżach. Między innymi podróżnikami czas szybko minął, zatem z zapałem przeszliśmy do krzyżówek. Całe spotkanie, w tym rozgrzewka krzyżówkowa, było nieco skondensowane, jednak Erudyci nie przepuścili „Z przymrużeniem oka”, jak zawsze pełnej absurdów („głos do składania” -> „skrzek” lub „re=r” -> „rejestr”). Często podziwiamy inwencję twórców tej krzyżówki!
Prelekcja tego dnia dotyczyła fascynującego zbiornika wodnego, jakim jest Morze Martwe. Usłyszeliśmy, że:-> jest to słone jezioro bezodpływowe położone w tektonicznym Rowie Jordanu, na pograniczu Izraela, Palestyny i Jordanii.
-> z roku na rok ubywa w nim wody (około 1 metra rocznie!); w ciągu ostatnich 40 lat jego powierzchnia zmniejszyła się AŻ o 30%!
-> 17 tysięcy lat temu Morze Martwe łączyło się z Jeziorem Tyberiadzkim (znanym jako Morze Galilejskie).
-> na przestrzeni wieków zbiornik nosił różne nazwy: Morze Cuchnące, Morze Diabelskie, Jezioro Asfaltowe; w Biblii określany był Morzem Słonym oraz Morzem Araby; jezioro nazywano też Morzem Sodomy lub Morzem Lota (wg tradycji na dnie jeziora leżą ruiny Sodomy i Gomory).
-> w średniowieczu wierzono, że nad Morzem Martwym unoszą się trujące opary – dlatego nie ma wokół niego żywych istot.
-> wysokie stężenie soli, 34%, sprawia, że na powierzchni bez problemu unoszą się nawet osoby nie umiejące pływać (przy tej informacji obecni podzielili się historiami na temat Morza Martwego i doświadczeń kąpieli solankowych); fenomen unoszenia się na wodzie badał rzymski wódz Wespazjan, wrzucając do zbiornika jeńców.
-> rekord zasolenia wody, co zaskakujące, nie należy do Morza Martwego, a do jeziora Patience w Kanadzie (42%!); inne bardziej słone akweny to jezioro Asal w Dżibuti (do 35%) i staw Don Juan na Antarktydzie (do 40%).
-> w grudniu 2023 lustro wody znajdowało się 438,5 m p.p.m., na najniżej położonym obszarze lądowym Ziemi; kryptodepresja (dno zbiornika) sięga 817 m p.p.m.
-> odparowywanie wody powoduje wytrącanie się soli – pozyskuje się znaczne ilości soli kuchennej i potasowej; szacuje się, że w zbiorniku może się znajdować NAWET 43 mld ton soli!
-> w regionie występuje duże nasłonecznienie (prawie 330 słonecznych dni w roku) i gruba warstwa ozonowa, chroniąca przed poparzeniami słonecznymi, a powietrze jest czyste, praktycznie pozbawione pyłków roślinnych i innych alergenów.
-> ciśnienie atmosferyczne wynosi średnio 1063 hPa i jest najwyższe na świecie.
-> bogate w minerały czarne błoto oraz gorące źródła siarkowe spotykane wzdłuż wybrzeża wykorzystuje się do leczenia chorób skóry i stawów.
-> ze zbiornika wydobywa się naturalny asfalt (bitumin), którego grudy pojawiają się na powierzchni wody (największa udokumentowana bryła została znaleziona w 1834 i ważyła około 2700 kg!).
-> obecnie, by spowolnić wysychanie omawianego zbiornika, Morze Martwe i Morze Czerwone połączone są Kanałem Dwóch Mórz.
Obejrzeliśmy też krótki filmik o Morzu Martwym: https://www.youtube.com/watch?v=C8IBBn7k5BQ.
Następnie usłyszeliśmy pokrótce o ciekawych miejscach w okolicy Morza Martwego:
-> Twierdza Masada – nazwa pochodzi z hebr. „Mecada” („forteca”); chronią jej wzgórza znajdujące się do 410 metrów ponad Morzem Martwym (więcej informacji: https://pl.wikipedia.org/wiki/Masada)
-> Jerycho – najstarsze zamieszkane miasto świata (od 11 tysięcy lat!); współcześnie miasto palestyńskie o wielkości zbliżonej do Świebodzina (więcej informacji: https://pl.wikipedia.org/wiki/Jerycho).
-> Qumran (Kumran) – ruiny starożytnej osady, 1 km na północny zachód od brzegu Morza Martwego, na pustyni Judzkiej, na Zachodnim Brzegu Jordanu; to w tamtejszych jaskiniach znaleziono w latach 1947–1956 ponad 900 rękopisów (więcej informacji: https://pl.wikipedia.org/wiki/Kumran).
Na zakończenie spotkania ustalono termin kolejnego na 10 kwietnia. Jak zawsze, w Czytelni „Fabryka Kreatywności”.