Spotkanie Erudytów 07.08.25

Spotkanie Klubu Gimnastyki Umysłu Erudyta z 7 sierpnia zaczęło się od tradycyjnych pogaduch, dotyczących nowych wydarzeń, ale też i anegdot z przeszłości.

Czas szybko minął, więc obecni przeszli do krzyżówkowej rozgrzewki, przechodząc przez mniejsze i większe formy jak burza, lekko się tylko zacinając przy „wirówce w dwóch słowach”. Jeden z metagramów okazał się nawet zapowiedzią tematu prelekcji!

 

Wykład zaś traktował na temat alkoholi świata. Usłyszeliśmy, że:

- -> alkohol (z arab. „al-kohl” – „proszek”, „coś delikatnego”) to napój zawierający etanol i jest jedną z najpopularniejszych używek.

- -> napoje alkoholowe dzieli się na piwa, wina oraz alkohole spirytusowe.

- -> spożywanie napojów alkoholowych jest legalne w większości krajów, a ponad 100 państw posiada przepisy regulujące ich produkcję, sprzedaż i spożywanie.

- -> w Polsce, według definicji ustawowej, napój alkoholowy to każdy produkt przeznaczony do spożycia zawierający więcej niż 0,5% alkoholu etylowego pochodzenia rolniczego.

- -> wysokoprocentowe napoje alkoholowe (wg polskiej ustawy z dn. 18.10.2006 – o minimum 15% zawartości alkoholu) dzielimy na spirytus, wódki, nalewki, likiery i inne trunki.

Następnie poznaliśmy bliżej przykłady wysokoprocentowych napojów alkoholowych:

     -> absynt, in. „piołunówka” lub „zielona wróżka”, napój produkowany od XVII wieku w Szwajcarii, początkowo jako środek przeciwbólowy.

     -> arak – azjatycki trunek produkowany z zacieru ryżowego lub daktylowego (40-80% alkoholu).

     -> archi to destylowany kumys (kobyle mleko) do 30% alkoholu; napój pochodzi z Mongolii.

     -> armagnac /armaniak/ to najstarsza francuska i europejska wódka z winogron – w sprzedaży już w 1461.

     -> bimber, in. samogon – do najbardziej znanych polskich produktów należą Śliwowica łącka i Księżycówka z Kujaw.

     -> bourbon to amerykańska whisky z kukurydzy (min. 51% kukurydzy), produkowana od XVIII wieku; min. okres leżakowania – 4 lata; stolicą bourbona jest stan Kentucky.

     -> brandy (pol. wypalanka, winiak) – trunek destylowany z wina gronowego lub win owocowych (w takim przypadku niezbędna jest właściwa adnotacja w nazwie).

     -> calvados to destylowany cydr z Francji, produkowany od XVI wieku (alk. 40-50%).

     -> gin - powstał w XVII w. w dawnych Niderlandach pod nazwą Jenever, początkowo stosowany w medycynie, dość szybko zyskał popularność w Anglii; alkohol przede wszystkim spożywany w drinkach.

     -> grappa wytwarzana jest z wytłoków i pestek winogron, pierwotnie produkowana we Włoszech, obecnie także m.in. w Kalifornii i Francji.

     -> koniak – produkowany we Francji od 1617 roku (więcej o koniaku można przeczytać w innej relacji: https://www.bp.swiebodzin.pl/pl/kluby-biblioteczne/klub-erudytow/712-spotkanie-erudytow-10-11).

     -> rakija – napój pochodzący z Bałkanów, najpopularniejsza powstaje ze śliwek, zawartość alkoholu 50-60%.

     -> likiery:

- ajerkoniak – likier jajeczny

- alasz – likier kminkowy

- amaretto – likier migdałowy

- anyżówka

- echt stonsdorfer – likier ziołowy na bazie borówek i górskich ziół

- goldwasser (in. gdańska wódka, Danziger Goldwasser – „złota woda gdańska”) – mocny (min. 38% alkoholu) likier ziołowo-korzenny wytwarzany w Gdańsku od XVI wieku; w pierwotnej recepturze, poza płatkami złota, znajdowała się mieszanka dwudziestu ziół i przypraw orientalnych

- malibu – likier kokosowy na bazie rumu

- sambuca – pochodzący z Włoch likier anyżkowo-owocowo-ziołowy.

     -> nalewki, m.in.:

- piołunówka

- orzechówka

- cytrynówka

- malinówka

- nalewka z wiśni

- dereniówka

- smorodinówka – nalewka z czarnej porzeczki, ma wiele zdrowotnych właściwości.

     -> ratafia – likier lub wódka wieloowocowa.

     -> rum – napój alkoholowy o wysokiej zawartości alkoholu (37,5–81%) wytwarzany ze sfermentowanego soku z trzciny cukrowej, koncentratu tego soku lub melasy trzcinowej; początki trunku sięgają prawdopodobnie antycznych Chin i Indii;

- grog – rum rozcieńczony wodą z dodatkiem cukru i soku z cytrusów; napój wprowadzony na okrętach Royal Navy 21 sierpnia 1740, ustawowo zaprzestano wydawania grogu brytyjskim marynarzom 31 lipca 1970.

- rumtopf – owoce w rumie przygotowywane według tradycyjnej bawarskiej receptury.

      -> śliwowica – produkowana w Europie Środkowej i Wschodniej, w Austrii, na Morawach, Słowacji, Słowenii, Chorwacji, Bośni, Bułgarii, Polsce, Serbii, Czarnogórze, Rumunii.

     -> tequila – wysokoprocentowy trunek produkowany ze sfermentowanego soku agawy niebieskiej (Agave tequilana); nazwa pochodzi od meksykańskiego miasta Tequila, centrum produkcji napoju, gdzie na początku XVII w. przeprowadził się  Pedro Sánchez de Tagle, markiz Altamiry, a następnie założył wytwórnię mezcalu.

     -> whisky (z gaelickiego „uisge beatha” – woda życia; w pisowni irlandzkiej i amerykańskiej whiskey) – napój powstały z destylacji zacieru zbożowego i poddawany dojrzewaniu w drewnianych beczkach; kojarzony głównie z krajami anglosaskimi, produkowany między innymi w Irlandii (już od VII wieku!), Szkocji, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie; w języku polskim „whisky” jest rodzaju żeńskiego (TA whisky) i jest słowem nieodmiennym.

     -> wódka – trunek uzyskiwany przez zmieszanie w odpowiednich proporcjach spirytusu rektyfikowanego z wodą, o zawartości alkoholu etylowego nie mniejszej niż 37,5% obj. (zwykle 40% obj.); może mieć charakter czysty (bez dodatków) lub smakowy; produkowana z przerobu płodów rolnych, tradycyjnie zbóż lub ziemniaków.

 

Bogatsi o nową wiedzę Erudyci ustalili termin kolejnego spotkania – 21 sierpnia ponownie spotkają się w Czytelni „Fabryka Kreatywności”. Głodnych wiedzy zapraszamy o godzinie 10.30.