Relacja ze spotkania Erudytów 9 czerwca 2022

W czwartek, 9 czerwca odbyło się kolejne spotkanie Klubu Gimnastyki Umysłu „Erudyta”. Po omówieniu lokalnych wydarzeń przeszliśmy do krzyżówkowej rozgrzewki, zaczynając od niby- zwykłej, choć nieoczywistej krzyżówki, którą wspólnymi siłami udało nam się rozwiązać. Następnie musieliśmy odświeżyć w pamięci obecną lekturę klas trzecich, by móc rozszyfrować imiona zwierzęcych przyjaciół Doktora Dolittle’a. Później, zwarłszy szyki, zmierzyliśmy się z „Z przymrużeniem oka”. A tutaj, jak zawsze, zagwozdki: „Ford z batem” (Indiana Jones – my też najpierw myśleliśmy o samochodzie ;) ), „wznosi się i nie opada” (toast), czy też „ze słoiczka na lepik” (pikle – okazało się, że chodziło o „zwykły” anagram).

 

Po rozgrzewce przeszliśmy do pierwszej części prelekcji. Punktem wyjściowym był cytat z Einsteina: „Wyobraźnia jest ważniejsza niż wiedza. Wiedza jest ograniczona – jest tym, co wiemy i rozumiemy teraz, a wyobraźnia otacza świat – także to, co kiedykolwiek poznamy i zrozumiemy.”, słuchaliśmy zaś o wizjonerach beletrystyki:
-> Juliusz Verne, z wykształcenia prawnik, miał swoisty warsztat, w którym analizował wszelkie nowinki technologiczne i wynalazki; przewidział:
-elektryczną łódź podwodną,
-ogólnoświatowe możliwości kontaktu międzyludzkiego,
-wideotelefony,
-żagle słoneczne,
-paralizatory.
-> Stanisław Lem posiadał wykształcenie medyczne, choć pragnął studiować na politechnice i być uczonym; jako pisarz- futurolog przewidział m.in.:
-Internet (w „Dialogach”),
-„betryzację” (w „Powrocie z gwiazd”), choć de facto dotyczy ona ludzi, którzy doświadczyli nieważkości – po powrocie tracą oni możliwość odczuwania agresji;
-„organowiec” (w Obłoku Magellana”), czyli pojazd przemieszczający się w rurze próżniowej z prędkością bliską prędkości światła – takie pojazdy chce stworzyć Elon Musk;
-„fantomatykę”, czyli wirtualną rzeczywistość (w „Summa technologiae”);
-„interelektronikę”, czyli sztuczną inteligencję (w „Summa technologiae”).
-> Lewis Carroll, angielski naukowiec i matematyk w powieści „Po drugiej stronie lustra” przewidział np. ewolucyjny wyścig zbrojeń.
-> Ray Bradbury, pisząc „451 stopni Fahrenheita” przewidział upadek kultury wysokiej na rzecz kultury niskiej; zresztą 451 st. Fahrenheita równa się 220 st. Celsjusza i jest to temperatura palenia papieru, co bezpośrednio nawiązuje do palenia książek.
-> George Orwell w „1984” przewidział powszechną inwigilację, z jaką, m.in. dzięki smartfonom, mamy dziś do czynienia.

Następnie wysłuchaliśmy „Tańców połowieckich” z opery „Kniaź Igor” Aleksandra Borodina. Choć motyw muzyczny jest mocno rozpoznawalny, z zainteresowaniem poznaliśmy historię ukrytą za tym dziełem. Mianowicie, opera jest luźno oparta na „Słowie o wyprawie Igora”, zabytku literatury staroruskiej z okresu Rusi Kijowskiej, mówiącym o XII- wiecznym wypadzie Igora Światosławowicza, księcia Nowogrodu Siewierskiego, przeciw Połowcom. Domniemywa się, że utwór mógł powstać tuż po poniesionej przez księcia klęsce, czyli około 1186 roku. Chan Połowców zaprosił pokonanego i pojmanego Igora na ucztę z występami tanecznymi zwycięskich wojowników.
Później, przy okazji podziwiania „Judyty z głową Holofernesa” pędzla Gustava Klimta oraz dłuta Donatella, wysłuchaliśmy skróconej historii dekapitacji. Choć ten stosunkowo łagodny dla ofiary sposób śmierci pochodzi z Bliskiego Wschodu, najbardziej kojarzy nam się z Rewolucją Francuską i Josephem-Ignacem Guillotinem, który wystąpił z projektem ustawy, w myśl której wszystkie wyroki miałyby być wykonywane humanitarnie i demokratycznie przez ścięcie głowy. Biorąc pod uwagę protesty katów, odnoszące się do szybkiego stępiania ostrza miecza lub topora, Guillotin zaproponował, powołując się na istniejące wcześniej urządzenia we Francji i na świecie, skonstruowanie maszyny do obcinania głów, nazwanej na jego „cześć” gilotyną. Mówiąc o tych mrocznych czasach należy też wspomnieć o gronie lekarzy obserwujących pilnie zachowanie ciała w momencie dekapitacji oraz odciętych już głów.
Po tym dość makabrycznym temacie przeszliśmy do drugiej części prelekcji. A tu czekała nas heureza (gr. heúresis – odnalezienie; sposób nauczania polegający na naprowadzaniu uczniów na właściwy tok rozumowania i doprowadzeniu do samodzielnego rozwiązania przez nich problemów) na temat potamologii (gr. potamos – rzeka; nauka o rzekach). Oto garść ciekawostek o rzekach:
---> najdłuższą rzeką świata jest Nil (6671km),a Amazonka jest na drugim miejscu z 6400 km; wynika to z faktu, że w Puszczy Amazońskiej nie można potwierdzić oficjalnie odleglejszego źródła rzeki;
---> najkrótszą rzeką świata jest Reprua w Abchazji, mająca 18 m długości, zaś najkrótszą rzeką Polski jest Klonowica, osiągająca między 500 a 800 m długości;
---> najgłębszą rzeką świata jest Kongo - do 250 m głębokości;
---> najdłuższą rzeką podziemną jest Sac Actun na Jukatanie, mająca 317 km długości;
---> Cano Cristales w Kolumbii, jest powszechnie nazywana „Rzeką Pięciu Kolorów” lub „Płynną Tęczą”, co zawdzięcza glonom;
---> Tonle Sap w Kambodży wypływa z jeziora o tej samej nazwie i wpływa do Mekongu… no, chyba że są duże opady i poziom wody Mekongu jest wyższy – wtedy się cofa;
---> Paryż leży nad Sekwaną, Wiedeń – nad Dunajem, Rzym - nad Tybrem, Kijów – nad Dnieprem, a Lizbona – nad Tagiem;
---> Kołobrzeg leży nad Parsętą, Rzeszów – nad Wisłokiem, Radom – nad Mleczną, Kalisz – nad Prosną, a Olsztyn – nad Łyną;
---> Ganges jest świętą rzeką hindusów;
---> na Dniestrze wyróżniono 30 progów;
---> Ankarę można nazwać „jedynaczką Jeziora Bajkał”, bo jako jedyna z niego wypływa, choć wpływa do niego AŻ 336 rzek;
---> Kongo uchodzi do Zatoki Gwinejskiej, Colorado – do Zatoki Kalifornijskiej, Ob – do Morza Karskiego, a Orinoko - do Morza Karaibskiego;
Poznaliśmy też „rzeczne określenia”, jak bifurkacja rzeki (ma miejsce, gdy jedna rzeka ma dwa różne dorzecza), oraz poznaliśmy różnicę między rzeką okresową a epizodyczną (rzeka okresowa pojawia się w danym okresie roku na terenach gdzie występuje pora sucha i deszczowa, a rzeka epizodyczna pojawia się na obszarach bardzo suchych np. pustyniach może występować bardzo , nawet co kilka lat).

Wzmocnieni o powyższą wiedzę czekamy na następne spotkanie – 23 czerwca od godziny 10.30. Chętnych, jak zawsze, zapraszamy serdecznie.