Spotkanie Erudytów 12.10.

12 października odbyło się kolejne spotkanie Klubu Gimnastyki Umysłu Erudyta. Po pogaduchach o tym, co u każdego z uczestników słychać, szybko przeszliśmy do naszej krzyżówkowej rozgrzewki. Tego dnia rozwiązywaliśmy przede wszystkim nieduże formy: "Jolka", "w cztery strony", "krzyżówki syjamskie", "magiczna", "z iksem" i wiele innych. Mieliśmy też do czynienia z naszą ulubioną "z przymrużeniem oka", która jak zawsze, bawiła nas absurdami: "wybrany w elektrociepłowni"("elekt") czy "zasadzony "("komin").

 

Następnie przyszła kolej na nasze prelekcje. Na początek obejrzeliśmy trzy formy polodowcowe:

1. drumlin (wygląd podobny do występujących na pustyniach riplemarków) - niskie, owalne wzgórze (długość do około 1 km, wysokość 5 – 60 m) o podłużnym, asymetrycznym profilu (bardziej stromy stok występuje od strony, z której nasuwał się lądolód).

 

2. oz (od szw. „ås”) - wał lub silnie wydłużony pagórek o wysokości najczęściej kilkunastu metrów i długości nawet kilkudziesięciu kilometrów, wyniesiony wskutek osadzania piasku i żwiru przez wody płynące pod lądolodem, w jego szczelinach lub na powierzchni.

 

3. kem (ang. kame) – forma ukształtowania powierzchni Ziemi powstała w wyniku działalności wód roztopowych z lodowca (procesy fluwioglacjalne); jest to pagórek, garb, wzgórze lub stoliwo o wysokości od kilku do kilkunastu metrów (zazwyczaj 20–30 metrów) i średnicy kilkuset metrów o kształcie stożka lub stożka ściętego.

 

Kolejnym tematem była historia polskich portów lotniczych. Dowiedzieliśmy się, gdzie na terenie byłego (i obecnego) Państwa Polskiego znajdowały się takie, nieaktywne już często, placówki.

Porty lotnicze istniejące w przeszłości:

            Białystok - Krywlany (od 1945 r. przez krótki okres obsługiwało loty pasażerskie PLL LOT do Warszawy);

            Częstochowa - Rudniki (w 1983 r. przez jeden sezon regularne połączenie obsługiwały PLL LOT);

            Gdańsk – Wrzeszcz (funkcjonowało jako cywilny port lotniczy do otwarcia lotniska w Rębiechowie w 1974 r.);

            Gdynia w Rumii – Zagórzu (w latach 1935–1939 obsługiwało regularne połączenia PLL LOT - do 3000 pasażerów rocznie);

            Katowice – Muchowiec (w latach 1929–1958 obsługiwało rejsowy ruch lotniczy, w tym pierwsze międzynarodowe połączenia w historii PLL LOT);

            Koszalin - Zegrze Pomorskie (w latach 1965–1991 obsługiwało regularny krajowy ruch pasażerski oraz czarterowy; w szczytowym okresie z lotniska korzystało ponad 80 tys. pasażerów rocznie);

            Kraków – Rakowice – Czyżyny (funkcjonowało jako cywilny port lotniczy w latach 1924–1963);

            Olsztyn – Dajtki (przed II wojną światową regularne połączenia obsługiwała Lufthansa (od 1926 r.), zaś po wojnie PLL LOT);

            Słupsk – Redzikowo (od 1920 r. do lat 30. przyjmowało loty pasażerskie niemieckich linii lotniczych; od 1975 r. do początku lat 90. połączenia obsługiwały PLL LOT);

            Szczecin – Dąbie (obsługiwało loty pasażerskie w latach 1921–1939; w najlepszych latach jego prosperowania, utrzymywane były połączenia (bezpośrednie i pośrednie) z 70 miastami Europy; po wojnie obsługiwało krajowe linie lotnicze do 1968 roku;

            Warszawa - Mokotów            (od 1920 obsługiwało regularne loty pasażerskie; w 1930 r. lotnictwo cywilne przeniesiono na Okęcie);

            Wrocław - Gądów Mały (przed wojną obsługiwało loty rejsowe w latach 1921–1942. W latach 1946–1958 regularne loty cywilne obsługiwały PLL LOT);

na Kresach Wschodnich:       Lwów – Lewandówka (loty pasażerskie zainaugurowano w 1922 r.; w okresie 1922–1928 linia lotnicza Aerolloyd/Aerolot przeprowadziła tu ponad 2000 rejsów, przewożąc ponad 5000 pasażerów; stałe połączenie prowadziła tu także linia Aero, a od 1928 r. powstałe w wyniku połączenia obu tych firm PLL LOT; lotnisko zostało zamknięte w 1929 r.);

                                               Lwów – Skniłów (powstało w 1922 r.; funkcjonuje nadal jako Port lotniczy Lwów);

                                               Wilno – Porubanek (powstało w 1932 r.; funkcjonuje nadal jako Port lotniczy Wilno).

Niemieckie porty lotnicze obecnie w granicach Polski obsługujące połączenia pasażerskie jedynie przed II wojną światową:

            Elbląg  (powstało w 1915 r.; obsługiwało połączenia m.in. do Gdańska, Szczecina, Królewca i Moskwy);

            Gliwice – Trynek (regularną komunikacje lotniczą rozpoczęto w 1925 r.; obsługiwano stąd loty do wielu miast w Niemczech oraz międzynarodowe, m.in. do Konstantynopola);

            Gubin (od 1929 r. obsługiwało regularne połączenia m.in. do Szczecina, Drezna, Norymbergi, Frankfurtu nad Odrą i Chociebuża);

            Jelenia Góra (powstało w 1927 r.; przed II wojną światową obsługiwało rejsy do większości głównych miast na terenie Niemiec;

            Malbork (pierwsze lotnisko w Malborku, które znajdowało się przy ulicach Zeppelin Weg i Flieger Weg – obecnie Portowej i Sportowej; latach 1926–1934 posiadało regularne sezonowe połączenia lotnicze z Berlinem, Szczecinem, Słupskiem, Gdańskiem, Elblągiem, Olsztynem i Królewcem;

            Nysa – Radzikowice (w latach 1927–1939 obsługiwało loty pasażerskie do Gliwic, Görlitz, Jeleniej Góry i Berlina);

            Piła (pierwsze lotnisko w Pile, które znajdowało się przy Selgenauer Chaussee – obecnie ul. Wojciecha Kossaka (nie należy mylić z drugim, nadal istniejącym lotniskiem); w listopadzie 1919 r. podjęto pierwszą próbę uruchomienia stąd lotniczego połączenia komunikacyjnego na trasie Berlin – Piła – Gdańsk – Królewiec, kolejną w grudniu 1920 r. i następną w 1925 r. Wszystkie te przedsięwzięcia okazały się jednak nierentowne i bardzo szybko ich zaniechano);

            Szczecin - Krzekowo (w latach 1920–1927 obsługiwało regularne połączenia do Berlina, Gdańska, Rygi, Kłajpedy i Królewca).

Natomiast Port lotniczy na Ławicy w Poznaniu jest najstarszym lotniskiem w Polsce, które wciąż działa. Jako pierwszy w II Rzeczypospolitej - w 1921 r. uruchomił komercyjne połączenia samolotami pasażerskimi.

 

Trzecim tematem tego dnia były dawne funkcje na dworze królewskim. I tak dowiedzieliśmy się, kim byli:

--> stolnik – sprawował pieczę nad stołem panującego; zastawiał stół, nadzorował podawanie potraw;

--> podczaszy – nadzorował podawanie kielicha do wina (próbował również pierwszy łyk – czy wino nie jest zatrute); pilnował kluczy do przypraw i podawania deserów;

--> krajczy – kroił i podawał potrawy;

--> podstoli- zastępca stolnika;

--> cześnik – podawał napoje królowi w czasie uczt dworskich;

--> kuchmistrz – szef kuchni, w tym zapowiadał podawanie potraw;

--> chorąży wielki koronny – nosił chorągiew królewską w czasie uroczystości/wojny;

--> miecznik wielki koronny – nosił miecz głownią do góry po lewej stronie króla, w czasie pogrzebu - głownią do dołu, a na rękojeści umieszczano świecę; łamał on miecz, gdy umierał ostatni władca z danego rodu;

--> koniuszy – zarządca stadnin i stajni;

--> łowczy – zajmował się organizacją łowów monarchy;

--> szczwacz -trenował psy myśliwskie;

--> łożniczy – był odpowiedzialny za królewską sypialnię: słanie łoża, pościel, bieliznę osobistą;

--> szafarz – dostarczał produkty żywnościowe oraz nadzorował wydatki;

--> woźniczy – utrzymywał karety i wozy w należytym stanie oraz pilnował, aby były wykorzystywane zgodnie z przeznaczeniem; obok kwatermistrza królewskiego i kwatermistrza dworu uczestniczył w podróżach Króla;

--> ochmistrz – zarządzał służbą, opiekował się również dziećmi.

Na zakończenie mieliśmy zagadki "które nie pasuje", których nie omieszkamy wykorzystać w ramach wtorkowych zagadek na Facebooku. Jak widać, dzień ten u Erudytów obfitował w wiedzę. Następne spotkanie – 26 października.