Spotkanie Erudytów 9.11.

9 listopada po raz kolejny spotkał się Klub Gimnastyki Umysłu Erudyta. Na początek, ze względu na porę roku, uczestnicy rozmawiali na tematy około zaduszkowe. Szybko przyszedł czas na naszą rozgrzewkę, w czasie której rozwiązywaliśmy między innymi „zaplatankę”, „ażetkę+”, czy „krzyżówkę polską”.

 

Rozgrzawszy nasze zwoje byliśmy gotowi do prelekcji, które tego dnia były i światowe, i mniej lub bardziej lokalne. Na początek mieliśmy quiz, w którym według definicji słów i nazw własnych mieliśmy odgadnąć hasła znajdujące się "nie tylko na mapie Polski". Pojawiły się zatem: skurcz/Skórcz, hełm/Chełm, Śląsk (tak, również zespół), Hańcza (jezioro i Władysław), chałupy/Chałupy, mnich/Mnich i wiele wiele innych. Mieliśmy przy tym sporo zabawy, gdyż nie wszystkie definicje były od razu oczywiste.

 

Drugim tematem były nazwy krajów w ich własnym języku:

- Italia to Włochy;

- Suomi – Finlandia;

- Danmark to Dania;

- Kýpros – Cypr;

- Hanguk – Korea Południowa;

- Joseon –Korea Południowa i Północna przed podziałem;

- Sakartwelo – Gruzja;

- Aotearoa – Nowa Zelandia;

- Montenegro – Czarnogóra;

- Slovensko – Słowacja;

- Nippon – Japonia;

- Lietuva – Litwa;

- Hajastạn – Armenia;

- Shqipëria – Albania;

- Miṣr/ Máṣr – Egipt;

- Nederland – Holandia;

- Österreich – Austria;

- Hellada/ Elláda – Grecja;

- Eesti – Estonia;

- Latvija – Łotwa;

- Zhōngguó – Chiny;

- Helvetia – Szwajcaria.

 

Trzeci temat był całkowicie lokalny, gdyż rozmawialiśmy o nekropoliach dziś i w historii Świebodzina:

     1. i najstarsza nekropolia znajdowała się przy kościele Świętego Michała (prawdopodobnie od 1. połowy XIV wieku, kiedy to powstał drewniany wówczas kościół pw. św. Piotra i Pawła); raz na 20-30 lat Rada Miasta zlecała przeoranie cmentarza, by nie wystawały szczątki. Pod koniec XVIII wieku Fryderyk II wydał nakaz likwidacji cmentarzy znajdujących się w obrębie miasta, w związku z tym zamknięto go w lipcu 1811 roku (poza wyjątkami; po wojnie pochowano tu siostry Boromeuszki).

     2. cmentarz znajdował się za Bramą Głogowską, obecnie na ulicy Wałowej (blok naprzeciwko byłego banku WBK) – był to cmentarz przy katolickim kościele św. Anny (pierwotnie Najświętszej Marii Panny; założony w 1443); cmentarz powstał w 1563 roku; ostatni pochówek na tym cmentarzu miał miejsce w 1826 roku (był to proboszcz ze Świętego Michała, ks. Johann Parnitzke).

     3. cmentarz, dla ubogich, założono w XVI wieku koło Bramy Nowej (obecnie okolice ul. Kawaleryjskiej), ogrodzony był murem; później urządzono tam ujeżdżalnię koni pułku.

     4.cmentarz, epidemiologiczny, powstały za Bramą Frankfurcką (nazywaną też Krzyżową; zlokalizowany współcześnie przy ul. Grzybowej w pobliżu kapliczki Nepomucena), był tam Szpital Świętego Ducha dla ubogich; chowano tu ofiary zarazy w latach 1630-33.

     5. cmentarz, żydowski, założony prawdopodobnie w XIX w., w 1909 roku powiększono jego obszar do 0.71 ha (obecnie zlokalizowany przy ul. Sobieskiego); nieczynny od 1935 roku, ostatecznie zaprzestano pochówków w 1938; w 1957 zamknięty uchwałą Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Świebodzinie. Cmentarze żydowskie charakteryzują się tym, że nie można z nich przenosić szczątków, w związku z tym, mimo likwidacji w latach 70., znajduje się tam do dziś, niezagospodarowany. Z ciekawostek, Żydzi symbolicznie kładli kamienie na grobach (Niektórzy wywodzą zwyczaj ten z czasów, gdy zwłoki grzebano na pustyni i zabezpieczenie miejsca pochówku przed dzikimi zwierzętami poprzez ułożenie na nim kamieni było wyrazem szacunku dla zmarłego. Dla innych kamień to symbol trwałej, nieprzemijającej pamięci.).

     6. cmentarz, w Żółkowie: w latach 1598/9 w Świebodzinie panowała czarna ospa, co spowodowało szybsze zapełnienie się istniejącego wówczas miejsca. W związku z tym 4.06.1602 roku Walenty Heinte oddał na potrzeby miasta 0,5 ha winnicy w celu założenia cmentarza (obecnie ul. Marynarska, naprzeciwko Biedronki przy Sukienniczej).

     7. cmentarz Luizy, założony w 1800, zapełnił się już do 1841 roku (wyznaczono wtedy teren pod nowy cmentarz), w 1862 roku wydzielono kwaterę po drugiej stronie ulicy; cmentarz wydłużono aż po tereny zajęte później przez Lubuskie Fabryki Mebli (tuż przed zamknięciem zajmował powierzchnię 3.39 ha); ostatni pochówek odbył się w 1936, cmentarz użytkowany do 1945. W 1950 zaczęto planować utworzenie na tym terenie parku miejskiego, który powstał w latach 80. (Park Łęgowski) - przekształcono go przy budowie Osiedla Żaków. Spoczywa tam ponad 20 000 mieszkańców miasta.

     8. cmentarz, komunalny, to 12 hektarów, ponad 9000 grobów, w tym wieloosobowe; w 1847 ukończono brukowaną drogę do cmentarza, w 1857 poświęcono nowo wybudowaną kaplicę (znajdujący się w niej ołtarz przeniesiono z dawnego kościoła ewangelickiego); w latach 50. XX w. cmentarz i kaplicę poddano gruntownej renowacji.

     jako 9. cmentarz możemy uznać dwie krypty w kościele św. Michała, w których spoczywają:

1. rodzina Sommerfeldów (obok kaplicy św. Antoniego) oraz żołnierze AK i sybiracy;

 

Bogatsi o tą wiedzę następne spotkanie ustaliliśmy na 23.listopada.